Dün yani 27 Haziran Cuma günü, İTÜ Ari-3 Teknokent binasındaki “Java Kodunuzun Nesne-Merkezli Olmadığının 10 İşareti” başlıklı seminerin sunumu PDF formatında buradadır. 
Katılan herkese teşekkür ederim.
Toplam görüntülenme sayısı: 1367
Kavram kargaşası, hem kafa karışıklığının bir göstergesi hem de sağlıklı iletişimin önündeki en büyük engellerden. Her toplumda olduğu gibi bizim toplumumuzda da kavram kargaşası mevcut. En çok dikkatimi çekenlerden birisiyse sektörümüzdeki roller ve bunlara verdiğimiz isimlerle ilgili. Daha önce burada “analist”, “iş analisti”, “ihtiyaç analisti” ayrımlarına yönelik yazılar (burada ve burada örneğin) yayınlamıştım. Bence benzer şey “programcı”, “developer”, “architect” ya da “mimar”, “bilgisayar mühendisi” ve “yazılım mühendisi” rolleri için de geçerli. Bu yazıda bu dört farklı rolün içeriği, benzerlikleri ve ayırımları hakkında yazmak istiyorum.
Benim gördüğüm, genelde “programcı”, “developer” ve “yazılım muhendisi” kavramlarını içerikleri arasındaki farklılıkları göz önüne almadan birbiri yerine geçecek şekilde kullandığımızdır. Çok sıklıkla okuldan yeni mezun ya da sadece PHP ve ilgili teknolojilerle, esnaf düzeyinde web geliştirmesi yapan gençlerin emaillerindeki imzalarında “Yazılım Mühendisi” ya da “Architect” gibi ünvanlar görüyorum.
Bu ülkede ünvan, yapılan işten daima daha önemli. Yaptığımızı iyi yapmaya odaklanmak yerine etiketler ve ünvanlarla uğraşmak çok hoşumuza gidiyor nedense. Halbuki yaptıkları işler, sorumlulukları, sahip olmaları gereken yetkinlikler ve eğitimleri açısından bu ünvanların aralarında ciddi farklılıklar var.
Programcı ya da orijinal ismiyle programmer, bir programlama dilinde gerekli programlama faaliyetlerini yapacak yetkinliklere sahip olan kişiye denir. En az bir dili iyi bilir, algoritmik düşünce kabiliyetlerine sahiptir, kendisine verilen programlama görevlerini en basit ve anlaşılır şekilde yerine getirir. İyi programcı, iyi kod yazar, kullandığı dili detayıyla, iyi bilir, gerekli kod dokümantasyonunu ve birim, smoke testlerini de yapar. Dolayısıyla programcı dar bir kapsamda çalışır, odaklıdır.
Malesef programcılık, ülkemizde harc-ı alem olarak görünen bir meslek. Programcılık, biraz kıvrak zekaya sahip kişilerin PHP, JavaScript vb. değişik web programlama dilleri kullanarak becerebildiği bir alan olarak görülüyor. Zaten bilgisayar, teknolojileri ve ilgili terimler ehlinin dilinden çıktığında, sade vatandaşın zihninde çok ciddi bir karmaşıklık, akıl ermezlik vs. gibi duygular uyandırıyor. “Şimdi Zeki Müren de bizi görüyor mu?” gibi bir durum yani 🙂 Dolayısıyla programcılık, akıllı bir lise mezununun rahatlıkla yapacağı bir uğraş alanı olarak görülüyor ülkemizde. (Acaba bundan dolayı mı Bilgisayar Mühendisliğini pek çok zeki lise mezunu kendine tabi bir gelecek olarak görüyor. Burada bu konuya deyinmiştim bir nebze.)
Halbuki programcılık yüksek “computer science” yetkinlikleri gerektiriyor. İşletim sistemlerinden networkinge, algoritmalardan karmaşıklığa, veri tabanlarından yapay zekaya kadar pek çok matematiksel ve bilgisayar altyapısı bilgisine ihtiyaç duyuyor. Ötesinde programcılık çok ciddi sabır, detaylı çalışma ve aşırı odaklanma gerektiren ve asosyal bir iş. Programcılık asap bozucu bir iş açıkçası 🙂
Durum böyleyken ben bu ülkede aldığı İşletim Sistemi dersine girmeyip, “bizim okulda Linux öğretilmiyor” diye şikayette bulunan Bilgisayar Mühendisliği ögrencileri görüyorum. Halbuki İşletim Sistemi dersinde Linux kerneli örneğinde bir işletim sisteminin ilgili tonla detayı ve mekanizması anlatılıyor. Bu konuda nefis ders kitapları var. Ama tüm bu dehşetengiz yapılardan habersiz olan gencimiz, Linux komutlarını açıklayan 10 sayfalık bir yazıdan medet umuyor. Bir kullanıcı olarak Linux’u öğrenmek ne kadar zor olabilir ki? Linux’u yönetim seviyesinde öğrenmek isteyen kursuna gider, bunun yeri de üniversitedeki dersler değildir, bir bilgisayar mühendisinden de beklenmez. Ama üniversitede, işletim sistemlerinin sistemdeki nesneleri nasıl kilitlediği, burada ne gibi soyutlamaların ve mekanizlamaların kullanıldığını öğretmeleri ve öğrencilerin de öğrenmeleri gerekir. (Bu gerçege pek çok kişinin itiraz edip, üniversitelerin, derslerin ve özellikle de hocaların tutumlarını sebep göstereceklerini çok iyi biliyorum, çünkü ben de o sıralardan geçtim.) Bunları iyi bir şekilde özümsemiş bir yeni mezun Linux’u istediği detayda hızlıca öğrenebilir. Neyse, konuyu dağıtmadan ilerleyelim.
Developer ise sahip olduğu sorumluluk ve yaptığı iş açısından programcıdan daha fazlasıdır. Evet programlamada programcı developerdan iyi olabilir ama developer kapsam olarak bir programcıdan daha geniş bir alanda iş yapar. Bu anlamda örneğin web tarafını düşünerek “JavaScript” programcısı ve “Web Developer” dediğimizde, bu iki rol arasında ciddi farklar vardır. İlki belli ki JavaScrip’i çok iyi bilir, her türlü detayıyla işinde kullanır. Ama web developer, JavaScript dahil web yapılarını, CSS, HTML vb. teknolojileri, bir işi baştan sona bitirecek şekilde kurgulayabilecek yetkinlikle bir kişidir. Bu anlamda aslında her developer bir programcıdır ama tersi doğru değildir.
Yukarıda belirttiğim gibi, programcı daha derin ve daha odaklıdır. Developer ise zamanının ciddi bir kısmında programlama yapar ama muhtemelen birden fazla programcıyla çalışır ve onların işlerinin daha büyük bir ölçekte birbirleriyle uyumlu olmalarını sağlar, muhtemelen bu amaçla bir miktar tasarım çalışmasında bulunur ve farklı programcıların ürettiklerinin, bir şeyi geliştirecek şekilde uyumlu olduğundan emin olur. Yani pek çok program parçasının bir araya gelerek bir yazılım sistemi haline gelmesi için developera ihtiyaç vardır. Developer bu şekilde programlamanın önü ve arkası hakkında da bilgi sahibidir. Bu anlamda yazılım geliştirme projelerinde programcı sayısı developerdan daha fazla olur.
Her programcı, zamanla developer olmak zorunda değildir. Programcılığı çok seviyordur, odaklı çalışmaya daha yatkındır, daha dar çerçevede çalışmayı tercih ediyordur ve bu yüzden pek çok farklı teknoloji ve problemle uğraşmaktan kaçınıyordur. Bu gibi sebeplerden dolayı developer olmak yerine programcı kalmayı tercih ediyordur.
Yukarıda bahsettiklerimize göre bu ülkede programcı azdır, developer çok daha fazladır diyebiliriz. Çünkü öncelikle bu ülkede odaklı çalışmak çok az görülen şeylerden. Son derece savruk çalışan bir milletiz biz. İkincisi bilgi ve tecrübenin ne olduğu konusunda aklımız karışık. Son derece odaklı çalışarak 5-10 senede öğrenilebilecek şeyleri üniversiteden mezun olurken bildiğimizi sanıyoruz. 50 yaşına gelmiş, yaklaşık 30 senedir 2-3 farklı dilde ve farklı iş konularında programcılık yapmış, işini son derece iyi bilen ve etkin yapan bir kişiye bu ülkede değer verildiğini görmek çok zor. Tam kitap yazıp, bilgi ve tecrübesini paylaşacak çağa gelmiş kişilerin aslında biraz kendi biraz da toplumsal tutumlarımız yüzünden, geride kalmış, atıl, yeni gelişmeleri çoktan kaçırmış, dinazorlaşmış olarak görülmeleri çok yaygın bir durum. Bunun en temel sebebi sağlıklı bir programlama kültürüne sahip olmayışımızdır. Halbuki ben doktora sahibi, 20 küsür senelik programlama geçmişi olan, kitap yazmış, gerçek “senior” programcılarla çalıştım ABD’de. Gerek yaptıkları iş, gerek kurumdaki yerleri son derece saygındı. Çünkü programlama zor iş, derinleşme gerektiren bir saha.
Örneğin eski mainfarme sistemlerde COBOL, RPG vb. dillerde çalışan insanlar, ya da büyük projelerde sadece C, Java vb. dillerle programlama yapanlar hep tipik programcı örnekleridir. Hatta mesela Java’nın bir bileşeninde uzmanlaşmış kişidir programcı. EJB programcısı ya da JPA programcısı gibi. Ama yukarıda dediğim gibi bu ülkedeki iş yapış şekilleri, bir kişinin odaklanması ve iş bölümü üzerine kurgulanmış değildir. Aksine herkes olabildiğince farklı ve çok şey yapsın düşüncesi BT dünyamızda çok yaygındır. Projeler ufaldıkça bu düşünce çok daha haklı bir seviyede kendini temsil eder. Bu yüzden programcı desek bile aslında çoğunlukla developerı kastederiz. Hatta network kurmadan veri tabanı yönetmeye kadar “her işi yapan” bir mühendistir istediğimiz. Bundan dolayı uzmanlaşma az görülür, insanlar teknolojiden teknolojiye atlar. Bu da bu ülkede ciddi miktarda ve derin bilgi birikimini malesef önler.
Projelerde hem programcılara hem de developerlara ihtiyaç vardır. Konuya bir sonraki yazıda devam edelim.
Toplam görüntülenme sayısı: 5540
Pek sevgili JavaTürk okurları 🙂
Burada yayınlamaya başladığım “Java Kodunuzun Nesne Merkezli Olmadığının 10 İşareti” başlıklı yazı dizisini, bir seferde keyifli bir ortamda dinlemek isterseniz, sizi 27 Haziran 2014 saat 14:00 – 16:00 arasında İTÜ Teknokent ARI-3 binasındaki konferans salonuna beklerim.
Bu konuşmayı, tanıdık tanımadık JavaTürk takipçisi arkadaşlarla yüzyüze görüşmek için de bir fırsat olarak görüyorum. Gelirseniz çok sevinirim 🙂
Görüşmek üzere.
Toplam görüntülenme sayısı: 1120
Sıklıkla, “hocam Java SE’yi biliyorum, şimdi üzerine ne öğrenmeliyim?” gibisinden sorulara muhatap oluyorum. Bu soruları soranların büyük bir kısmı ya yeni mezun ya da bir şekidle Java tarafına geçiş yapmaya çalışan ve kariyerinin başında olan, farklı teknolojileri kullanan yazılımcı arkadaşlar. Dolayısıyla bu konuyu hızlıca açıklığa kavuşturalım.
Bence öncelikle Java SE’yi bildiğinizden emin olun! Bu blogu takip edenler bilirler ki, bir başkasına sistematik olarak anlatamayacağınız şeyi bilmiyorsunuz demektir. Dolayısıyla bu blogda yazılmış Java öğrenmek üzerine pek çok yazıya ve Java Dersleri sayfasına bakılabilir. Eğer kendinizı Java SE konusunda çok iyi hissetmek istiyorsanız Java SE sertifikasyonunu almayı deneyebilirsiniz. Bu size neresinden baksanız altı ayınıza malolur ama sizi hem kendinize güven hem de iş bulma açısından çok güzel bir noktaya getirir. (Bu noktada bu blogda sertifikasyon konusu üzerine pek çok yazı yazıldığını hatırlatmak isterim.)
Mobil kısmı bir tarafa bırakırsak, kurumsal yani enterprise Java’dan bahsettiğimizde öncelikle web tarafından başlamakta fayda var gibi görünüyor. Java EE’nin web tarafında sonuçta servlet, JSP ve JSF var. Servlet ve JSP’lerin kullanımı gittikçe düşüyor. Özellikle servletlerin kullanımı düşüyor gibi görünse de hem aslında her şeyin temelinde olmasından dolayı hem de webin en temel protokolu olan HTTP’yi öğrenebilmek için servlet APIsini bilmekte fayda var. Bu sayede HTTP’nin yapısını, komutlarını, istek (request) ve cevap (response) nesnelerini, headerlarını, oturum (session) yapısını ve cookieleri öğrenmiş olursunuz. Sonrasında kullanımı servletlerden çok daha yaygın olan JSPlere geçip, EL ve JSTL’i de ele alıp, Java’da web tarafının temellerini güzelce öğrenebilirsiniz.
Temeller üzerine web tarafında kurgulanacak yapı bence MVC’dir. MVC, web tarafının en temel mimari kalıbı olup, hemen her web frameworkü tarafından uygulanmaktadır. Bu anlamda belki de en kolay öğrenilecek MVC frameworkü Spring MVCdir. Hem basit hem POJO yapısı hem de ayrı bir view teknolojisi barındırmaması açısından öğrenilmesi son derece kolaydır. Spring MVC’nin controller yapılarını ögrenerek ve JSP kullanarak hızlıca web uygulamaları yapabilirsiniz.
Eğer sertifika yolunda ilerliyorsanız, Java SE sertifikasından sonra Java’nın web teknolojilerinin sertifikasını almayı düşünebilirsiniz. Bu da sizin altı ay ya da bir senenizi alabilecektir, aklınızda bulundurun.
MVC konusunda Struts’ı da düşünebilirsiniz. Nispeten eski bir teknoloji olmasına rağmen hala pek çok yerde, özellikle 2000li yılların başında geliştirilmiş projelerde kullanılıyor. Spring MVC tabi olarak çok daha popüler ama Struts mimari açıdan daha şeffaf, arka planda ne olup bittiğini anlamak açısından daha keyifli ve ufuk açıcıdır. Her halükarda iyi bir MVC frameworkü hem size temel mimariyi öğretecek hem de CVnizde güzel duracaktır.
Spring MVC’ye çok iyi bir MVC alternatifi JSF olabilir. JSF aynı zamanda bir view teknolojisi de olduğundan pek çok farklı JSF bileşen kütüphanesi vardır. JSF öğrenmek demek aslında biraz da bu kütüphanelerden birisiyle çalışmak demektir. Bu anlamda öncelikle Java EE ile gelen referans JSF implementationu (mojorra) ile başlayıp sonrasında Türkiye’den arkadaşlarımızın başarıyla geliştirip, yazılım sektöründe sundukları Primefaces ile devam etmek güzel olacaktır. Bununla birlikte JSF, hayat döngüsü (life-cycle) Spring MVC’ye göre daha karmaşık ve soyut olduğundan, ayrıca event, validation vb. yapıları da deklaratif olarak hallettiğinden ögrenilmesi Spring MVC’ye göre daha zordur ve uzun zaman alır. Lakin bence JSF, Spring MVC’den çok daha güçlü ve hızlı geliştirmeye elveren bir teknoloji olduğundan, vakti olan ve zoru sevenlerin Spring MVC yerine JSF ile devam etmelerinde fayda vardır. Zaten piyasadaki eğilim de daha çok JSF yönündedir. Bu yüzden JSF’e giriş yapmış bir Javacının iş bulmada pek zorlanmayacağını düşünüyorum.
İster JSF ister Spring MVC kullanın, öğrenmeden kaçamayacağınız bir konu daha var: Nesneler arasındaki bağımlılıkları yönetmek için dependency injection (DI). İster Spring DI’yi öğrenin ister daha iyi bir alternatif ve yapı olan Java CDI öğrenin ama sadece web tarafında geliştirme yapsanız bile yüksek bir ihtimalle bir DI yapısı kullanacağınızı unutmayın.
Web tarafını müteakiben öğrenilecek bir başka konu da veri tabanı ile iletişimde bulunan kalıcılık (persistence) katmanına yönelik teknolojiler olabilir. JDBC, java SE’nin bu konudaki en temel bileşeni. Dolayısıyla JDBC’yi pişirmek, hatta Spring’in JDBC desteğini kullanmak ve orada DAO kalıbını uygulayacak şekilde programlarınızı kurgulamak bence iş bulmada çok temel bir kazanımdır.
JDBC’den sonra JPA’e girişmek, piyasada en çok kullanılan kalıcılık çerçevelerinden birini kullanmak anlamına geleceğinden iş bulma ihtimalinizi çok arttıracaktır. JPA, temelelrinin öğrenilmesi zor olmayan ama içine daldıkça karmaşıklaşan bir teknoloji olduğu içın temel eşleştirme (mapping) yapıları, EntityManager APIsi ile transaction yönetimini bilseniz size çok avantaj sağlayacak bir duruma gelebilirsiniz.
JPA ile uğraştıktan sonra gerektiğinde Hibernate’in native API’si ile de rahatlıkla uğraşabilirsiniz. Hibernate, JPA’den daha eski bir yapı ama kavramsal oalrak aynı işi yapıyorlar hatta çok benzer şekilde yapıyorlar. Bu yüzden bu durum iş bulma ihtimalinizi çok arttıracaktır.
Zorunlu olmamakla beraber, bütün bu konularla uğraşırken ilgili tasarım kalıplarını da yavaştan ele alıp, o konularda da bir şeyler öğrenirseniz mükemmel olacaktır.
Tabi yukarıda bahsettiğim teknolojilerde belli bir noktaya gelmek sizin bir senenizi rahatlıkla alacaktır. İşin içine sertifikasyonu da sokarsanız, sadece ilk yani Java SE sertifikasını almak bile rahatlıkla 6 ayınızı alabilir. Bu biraz da ne kadar vakit ayırabildiğinizle ilgili bir durumdur. Ama bence her halukarda bu korkulacak bir durum değildir çünkü gerek okulunuzun son senesinde, gerek ise okuldan sonra hasbel kader girdiğiniz ama çok da mutlu olmadığınız ilk işinizde kendinizi bu konularda geliştirecek zaman bulabilirsiniz.
Gördüğüm şu: bilen, iyi bir hedefe ve vizyona sahip ve kendine güvenen kişiler, iş tecrübeleri olmasa bile çok güzel işler bulmaya devam ediyorlar.
Toplam görüntülenme sayısı: 8736