Nesne-merkezli mi Nesne-yönelimli mi?
Yazılarımı okuyanlar neden ısrarla, Türkiye’de yaygın olduğunu aksine, “nesne-yönelimli” demek yerine “nesne-merkezli” demeyi tercih ettiğimi merak ediyor olabilirler. Bu yazıda hızlıca bunu açıklamak istiyorum.
Kanımca İngilizce’deki “object-oriented” tamlamasının dilimize “nesne-yönelimli” olarak çevrilmesi, hem “orient” kelimesinin anlamının “yönelme” olarak belirlenmesi açısından hem de yapılan iş, yani “object-oriented programming” açısından problemlidir. Kısaca problem şudur: Yönelmek bir erişim gayretini ve iddiasını, yönelinen şeye kavuşma arzusunu ifade eder. Bu açıdan “object-oriented programming” yapanların nesneye kavuşmak diye bir arzuları kesinlikle olamaz, çünkü onlar zaten nesnenin içindedirler. Nesne-merkezli dillerde herşey nesnedir ve her yapı da nesne ile ilgilidir. Çünkü bu diller, gerçekliği, içerisindeki nesnelerden hareketle resmederler. Dolayısıyla doğru ifade “nesne-merkezli” ya da “nesne-odaklı” olmaktır.
Bu noktada “object-oriented” kavramının Türkçe’de “nesneye dayalı” ya da “nesne tabanlı” olarak kullanıldığına da şahit olmaktayım. Böyle bir çeviri kavram kargaşasına yol açacaktır; çünkü programlama dilleri literatüründe “object-based” kavramı vardır ve bu tamlama, ayrıntılarına burada girmek istemediğim, daha kısıtlı bir “object-oriented” yaklaşımı ifade eder. Bundan dolayı “nesneye dayalı” ya da “nesne tabanlı” tamlamaları da “object-oriented” ile kastedileni karşılamamaktadır.
Bu sebeple, bu kavramı dilimize samimi bir gayretle kazandırırken “nesne-yönelimli”yi tercih edenlere saygıda kusur etmeden, “nesne-yönelimli” olmak yerine “nesne-merkezli” ya da “nesne-odaklı” olmayı daha doğru buluyorum. Ortak bir teknoloji dili oluşturmaya ufak bir katkı olması umuduyla…
Toplam görüntülenme sayısı: 1378
24 Ağustos 2010 @ 07:45
Benzer şekilde framework-çatı ilişkisine de yer vermeli 🙂
31 Aralık 2015 @ 09:16
Hocam bu kavramın mimarları niçin “Object Centered” demeyi tercih etmemişler de “Object Oriented” demişler. “Nesne odaklı” şeklinde çevirmeniz “Nesne Merkezli” olarak çevirmenizden daha uygun geldi bana, bir şeye odaklanmada yine de yönelme vardır. Yazınızda kavram karmaşasından bahsetmişsiniz, herkesin “Nesne yönelimli” denildiğinde anladığı bir kavramı, “Nesne Merkezli” olarak değiştirmek, yine kanaatimce daha büyük bir kavram karmaşasına sebep olacaktır.
04 Ocak 2016 @ 00:42
Halil bey, ilgi gosterip, eleştiri getirdiginzi icin tesekkur ederim. Açıkası neden ornegin “user-centered” denirken “object-centered” denmemiş bunu dusunmedim. Sorunuz vesilesi ile dusuneyim, hatta arastırayım ama bu zaman alacaktır.
“Nesne-odaklı” da guzel bir ceviri degil ama isimlendirme olurdu. Aslında benim derdim ceviri degil, isimlendirme. Bu blogda yaptıgım gibi ya da kendi derslerimde, ders notlarımda vs. yaptıgım gibi derdim ceviri degildir, isimendirmedir. Tabi İngilizce olarak var olan isim de isimlendirmede insanı yönlendiriyor ve bazen isimlendirme cevirmeye donuyor. Baska bazı arkadaslarım da bana “isimendirme olarak ‘nesne yonelimli’ oturmus durumda, degistirmeye calısma” demişlerdi. Belki ben kendi hassasiyetlerimden dolayı belki de cok sık gordugum “berbat ceviri” orneklerinden dolayı isimlendirme konusunda asırı hassas davranıyorum. Bu anlamda bırakın “berbat çeviri”yi, normal çeviri bile beni rahatsız ediyor. Çünkü bizim yaptıgımız hali ile çeviride bir anlama gayreti yok. Örneğin “mapping”i “haritalama” olarak çevirmede bir anlamadan bahsedebilir misiniz Halil bey?
Son konu ise kavram kargaşası noktası. Soyle dusunun Halil bey: Bir grup insanın bir şeye aynı ismi vermeleri, o şeyi anladıkları anlamına gelir mi? Ya da tersinden düşünün: Bir grup insanın aynı şeye farklı isimler vermeleri anlamadıkları anlamına gelir mi?
Sanırım bu konu bir yazıyı daha hakediyor.
Eleştiri kulturunun olmadıgı bir toplumda sizin yorumunuz bence guzel bir eleştri örneği Halil bey. Tesekkur ederim.